Met 3 tips om ze te voorkomen.
“Eet jij wel eens méér dan goed voor je is?”
Je bent niet de enige voor het geval je dat nog zou denken. Hoe komt het toch dat we zo vaak onszelf overeten met dingen die niet goed voor ons zijn? Maar overeten kan ook met dingen die wel goed voor je zijn. Dat bevredigende veel te volle gevoel kun je ook krijgen van ongezouten noten en rozijnen. Van roggebrood met kaas of van rijstwafels met brie en honing.
Heb jij wel eens een suikerpot leeg gesnoept?
Ik weet alles over eetverslaving; ik ben ruim 15 jaar verslaafd geweest aan eten. Toch snoepte ik nooit een suikerpot leeg. Ik overat mezelf aan melkchocola met hazelnoten, roze koeken, knorr wereldgerechten en witte broodjes met roomboter en hagelslag om maar wat te noemen. Het was ook niet alleen maar zoetigheid. Een bus pringles met chilisaus was ook niet veilig als ik eenmaal was begonnen.
In de 70-er jaren is er veel onderzoek gedaan met ratten naar de verslavende werking van ons supermarktvoedsel. Iedere keer weer bleek dat ratten zichzelf binnen enkele weken extreem obees eten als ze onbeperkt toegang krijgen tot een willekeurig mengsel van verpakt voedsel uit de supermarkt. In één geval bleven ratten zelfs cheesecake eten ondanks dat ze een elektroshock konden verwachten bij het eerste hapje. Als ze na een tijdje werden hier niet meer mee gevoed werden vertoonden ze dezelfde Afkickverschijnelen als aan cocaïne verslaafde ratten: ziek, klappertandend en te angstig om op onderzoek uit te gaan, wat ratten anders altijd doen: ze waren junkies van een eetverslaving.
Eetverslaving: de combinatie zoet, vet en zout is zwaar verslavend
Inmiddels is bekend dat een product waarin zoet, vet en een klein beetje zout is verwerkt zwaar verslavend is, net als de combinatie zout, vet met een klein beetje zoet. Zelfs zo verslavend dat het door neurowetenschappers wordt vergeleken met een verslaving aan cocaïne. Heftig hè!
En de combinatie van zoet, vet en zout zit juist in bijna alle producten in de supermarkt! Pringles zijn overwegend zout maar bevat een beetje zoet en roomijs is met name zoet maar bevat een beetje zout. Beide bevatten vet.
Dit is niet voor niets: de voedingsmiddelenindustrie weet heel goed hoe verslavend deze combinaties zijn en het is hun belang dat wij zoveel mogelijk van hun producten blijven eten.
De natuur geeft ons alleen producten die zoet, zout óf vet zijn. Er is geen enkel natuurlijk product dat deze drie smaken combineert. Als dat het geval zou zijn zou de mens waarschijnlijk allang zijn uitgestorven want dan zouden we als junkies onder de bomen met deze vruchten zijn blijven zitten en niet meer op onderzoek zijn uitgegaan.
Eetverslaving; het gevolg van een op dopamine draaiend beloningssyteem
Hoe werkt een verslaving eigenlijk in je brein?
Een craving of hunkering is de vakterm van neurowetenschappers voor het sterke verlangen naar verslavende middelen zoals bepaald voedsel, drugs, seks, shoppen, gokken of gamen.
Ons beloningssysteem, een primitief gedeelte van ons brein (ons reptielenbrein dat bij ratten praktisch hetzelfde werkt als bij de mens) zet ons aan om dingen te zoeken die we nodig hebben om te overleven, zoals voedsel. Dit brein met instincten en reflexen stamt uit de tijd dat ons voortbestaan afhing van ons vermogen om zoveel mogelijk voedsel te vinden en zo nodig voor de neus van anderen weg te kapen. Als dit lukt beloont ons brein ons met het stofje dopamine; een neurotransmitter. Iedere keer dat we een prikkel krijgen waar we gevoelig voor zijn geworden, zoals bewerkt-supermarkt-voedsel, wordt het dopamineniveau flink omhoog gejaagd en het is vooral dopamine dat een sterke hunkering naar meer en meer en meer en nog meer opwekt. Als deze hunkeringsprikkels als gevolg van dopaminepieken de macht overnemen ontstaat een verslaving.
Genot ervaren
Opvallend is dat we genot ervaren door andere neurotransmitters waaronder serotonine, oxytocine en acetylcholine; niet door dopamine. De cellen die dopamine aanmaken worden door neurowetenschapper Wolfram Schultz daarom ook wel “de kleine duivels in onze hersenpan” genoemd. Het duivelse zit hem in het opwekken van de hunkering. Niemand is verslaafd na één joint, spelletje gamen of een reep chocola. Maar het steeds weer activeren van het beloningssysteem zorgt ervoor dat het zien, ruiken of denken aan chocola al voldoende is om de hunkering in het beloningssysteem van onze hersenen te activeren. En dan is er meestal geen houden meer aan.
Dertig jaar geleden werd een verslaving nog gezien als gebrek aan wilskracht en ruggengraat. Inmiddels wordt door neurowetenschappers en overheden erkend dat het een ziekte is en dat een verslaving ook mogelijk is zonder drugs. Zoals een eetverslaving.
Het is niet jouw schuld!
Zit jezelf dus niet op de kop als het je weer niet lukt om de droppot om 4 uur op kantoor te negeren of als je op weg naar huis op station Utrecht of bij een tankstation zwicht voor een cappuccino grande met een chocolate chip cookie. Het is niet jouw schuld! Het zijn die kleine duivels in je hersenpan die zijn gekidnapt door een voedingsmiddelenindustrie die ongelooflijk goed weet hoe dit beloningssysteem werkt in jouw hersenen.
Zij investeren tientallen miljoenen euro’s aan onderzoek hiernaar en doen testen met mensen in MRI scans om te meten welke samenstelling van hun roomijs de hoogste dopaminepiek geeft. Denk je dat ik overdrijf? Jammer genoeg niet. Lees het boek Zout, Suiker, Vet van onderzoeksjournalist Michael Moss en je weet voor altijd dat het niet jouw schuld is als je meer eet dan goed voor je is. Dat is al heel gezond voor je. Goed om mee te beginnen. Maar hoe kom je er vanaf?
Wondermiddelen?
Jammer genoeg heb ik geen wondermiddel waardoor je vandaag nog af komt van je neiging te veel te eten. Ik heb er zelf ook een tijd over gedaan en ik zwicht nu nog wel eens voor iets dat niet zo gezond voor me is, of ik eet weleens te veel van het goede. Maar het is geen ‘issue’ meer voor me en daar gaat het om, ik kan oprecht zeggen dat ik er vanaf ben. Ik weet zeker dat je iets hebt aan onderstaande tips:
1 Zorg voor volop voedingsstoffen
Ik weet zeker (ik ervaar het nog steeds) dat hunkeringen ook ontstaan door gebrek aan voedingsstoffen in je lichaam. Ik stel me altijd voor dat alle biljoenen lichaamscellen volop voedingsstoffen nodig hebben om zichzelf en daarmee mij gezond te houden. Voedingsstoffen die zitten in producten zoals de natuur ze ons geeft, niet in chips of chocola. Begin er vandaag dus mee om ervoor te zorgen dat je cellen voldoende voedingsstoffen hebben. Eet eerst een avocado voordat je de koekjestrommel induikt ofwel: zorg altijd dat je iets voedzaams voor het grijpen hebt liggen. Deze gewoonte kan je leven veranderen!
2 Honger of dorst?
Je lichaam kan het verschil niet goed aangeven tussen honger of dorst. Als je dorst voelt is je lichaam al behoorlijk uitgedroogd. Vaak is een gevoel van honger een gevoel van dorst. Door alle zoetigheid en zout in ons supermarktvoedsel snakt ons lichaam vaak naar vocht. Ook koffie, zwarte thee en alcohol zorgen ervoor dat je extra vocht nodig hebt. Drink daarom per 30 kg lichaamsgewicht een liter water: Start met 2 glazen direct na het opstaan, 2-3 in de loop van de ochtend en de middag (rond 4 uur!!!) en 2 ’s avonds. Liever niet bij de maaltijd dus en het liefst gefilterd, zuiver water.
3 Vermijd kunstlicht in de avond
Gaat het overdag nog redelijk maar kan jij je ’s avonds niet goed beheersen? Wees je ervan bewust dat ons kunstlicht ’s avonds (inclusief het licht van televisie en computers) je lichaam het signaal geeft dat het nog volop dag is. Om jou te beschermen tegen gevaar wil het energiek blijven. Het eten van koolhydraten of zoetigheid geeft je lichaam snel energie en dat wil het graag, vooral als het voelt dat jij moe wordt. Zorg daarom ’s avonds voor gedempt licht en ga bijtijds naar bed als je moe bent (zelf haal ik -als ik ’s avonds geen afspraken meer heb- mijn make-up er zo vroeg mogelijk van af zodat ik voor het naar bed gaan niet meer in het volle licht hoef te kijken). Of volg ’s avonds een rustige yogaklas of lees een boek. Hoe interessant is dat televisieprogramma nou eigenlijk echt?
Wat geeft jou een goed gevoel?
Eten geeft je een goed gevoel en onszelf goed voelen willen we allemaal. Het liefst zoveel mogelijk. Daar is helemaal niks mis mee, we zijn geboren om het hier goed te hebben! Wat kan jou nog meer een goed gevoel geven behalve die familiezak chips? Waar hunker je werkelijk naar? Aandacht? Tijd voor jezelf? Meer plezier? Meer vriendinnen? Een opgeruimd huis? Lekkerder in je lijf zitten? Beter voor jezelf zorgen? Pak pen en papier en schrijf alles op wat je te binnen schiet wat jou een goed gevoel geeft. Minstens 20 dingen!
Ik denk dat dit mij nog het meest heeft geholpen bij het afkicken van mijn suikerverslaving: ik ben op zoek gegaan naar alles wat mij plezier en een goed gevoel gaf en voeg dit steeds weer toe aan mijn leven. Iedere dag. Soms is het rust, soms is het juist gezelschap. Soms is het een wandeling ook al heb ik het druk, soms is het dansen in mijn eentje in mijn huiskamer. Soms is het een warme douche en soms is het een pot thee met een plak zelfgemaakte ontbijtkoek! Als ik er maar écht van geniet, dan mag het reptielenbrein ook even feestvieren!!
Vind jij het moeilijk om je eetpatroon te veranderen? Kijk hier eens voor een cadeautje of schrijf je dan NU in voor het online programma Bij Kaat. Klik hier en lees alles over dit programma.
Laat jij hieronder jouw gouden tip achter?
- Vrouwen en testosteron? Heb je het nodig? - 23 oktober 2023
- Hormonen in balans met yoga oefeningen - 2 juni 2023
- Nee zeggen tegen koek en snoep - 23 januari 2023
